Po dynamicznym hydrologicznie początku roku sytuacja na rzekach się stabilizuje. Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie stale monitoruje sytuację hydro-meteo m.in. w szczególnie nas interesującym obszarze Wisły Sandomierskiej, objętej programem „Bezpieczna Wisła- Ekologicznie w przyszłość”.
Według danych IMGW tegoroczny luty był zdecydowanie najcieplejszym oraz najbardziej wilgotnym od 1951 roku! Średnia miesięczna suma opadów wyniosła ponad 65 mm, podczas gdy przeciętnie wynosiła w tym miesiącu (w latach 1991-2020) zaledwie ok. 32 mm. Każdy z nas spodziewałby się w lutym mroźnej aury, tegoroczny przyniósł jednak zupełnie inną.
– Obfite opady i wody roztopowe na terenie zlewni tzw. Wisły Sandomierskiej wymagały i wciąż wymagają od nas monitoringu oraz gotowości do natychmiastowych działań. To teren podatny na podtopienia i powodzie. Stąd konieczne są systemowe rozwiązania, nad którymi pracujemy z gronem ekspertów w programie „Bezpieczna Wisła- Ekologicznie w przyszłość”. Prowadzone są analizy różnych wariantów, jak również rewizje propozycji i wyników badań, które uzyskano we wcześniejszych projektach realizowanych w obrębie gospodarki wodnej w Polsce – mówi Wojciech Kozak, Dyrektor PGW WP RZGW Kraków. Co zatem działo się w lutym na terenach objętych projektem?
„Chrzest” bramy przeciwpowodziowej w Sandomierzu
W lutym utrzymywał się wysoki stan wód w całym obszarze z tendencją spadkową dopiero w ostatnim tygodniu miesiąca. Przez Wisłę przeszła fala wezbraniowa na poziomie 505 cm (85 cm powyżej stanu ostrzegawczego). Spowodowało to konieczność zamknięcia bramy przeciwpowodziowej w Sandomierzu Dla tego urządzenia był to chrzest bojowy w warunkach wezbraniowych – poinformował Zarząd Zlewni w Sandomierzu. Brama została oddana do użytku w 2023 r. w ramach projektu „Ochrona przeciwpowodziowa Sandomierza”. Jej głównym zadaniem jest zabezpieczenie przed zalaniem terenów prawostronnej części Sandomierza, a w szczególności huty szkła Pilkington i przyległych osiedli mieszkaniowych.
Fot. Tomasz Chmiel Fotografia, źródło Facebook RZGW Kraków
Interwencje na obszarze Nadzoru Wodnego Dąbrowa Tarnowska
Poza Wisłą, wysokie stany odnotowano na wielu innych rzekach regionu. Na terenie Nadzoru Wodnego w Dąbrowie Tarnowskiej stany wysokie wystąpiły w tym roku już dwukrotnie, w styczniu i właśnie opisywanym lutym. W szczególności dotyczyło to rzek Breń i Żabnica. Znaczący napływ wody obserwowano m.in. na funkcjonujących tam pompowniach. Pompowanie wody odbywało się przy wydajności obiektów na poziomie 1/3.
Wały przeciwpowodziowe wraz z przepustami wałowymi były i są stale nadzorowane. Interwencje podjęto m.in. na rzece Breń w rejonie cmentarza w miejscowości Zabrnie, a także w Radwanie i Brzezówce. NW Dąbrowa Tarnowska poinformował, że po spływie wód opadowo-roztopowych i po obniżonym poziomie wody w korycie, pracownicy Wód Polskich z Zespołu Wsparcia Technicznego Szczucin przeprowadzili w lutym przegląd nieuregulowanej rzeki Breń na odcinku 3,5 km w miejscowościach Dąbrowa Tarnowska, Żelazówka, Brnik – koryto rzeki jest drożne, a woda ma swobodny przepływ. Ponadto nasze służby terenowe monitorują wały pod kątem szkodliwej działalności zwierzyny i na bieżąco zasypują nory oraz rozrzucają kretowiska.
Fot. RZGW Kraków, przegląd nieuregulowanej rzeki Breń
Plan działań „Bezpiecznej Wisły” odpowiedzią na zmiany klimatu
Anomalie, jakie zaobserwowaliśmy w lutym br. to zdecydowanie przejaw efektów zmian klimatu. Po wielu latach suchych, potrzebne są okresy mokre, aby podnieść poziom wód podziemnych. Ważne jest jednak, aby kontrolować przebieg takich zdarzeń i czerpać odpowiednie korzyści, np. podnieść zdolność retencyjną zlewni. Aby zminimalizować skutki zdarzeń ekstremalnych (powódź, susza), i zwiększyć stopień retencji, w rejonie tzw. Wisły Sandomierskiej trwają prace nad planem działań występującego pod pełną nazwą „Kontrakt 5.7.2 Program działań retencyjnych stanowiący element zarządzania ryzykiem powodziowym w regionie wodnym Górnej Zachodniej Wisły i Górnej Wschodniej Wisły między Krakowem a Zawichostem”. W skrócie znany jest on pod nazwą „Bezpieczna Wisła – ekologicznie w przyszłość”. Zespoły ekspertów kontynuują prace nad opracowywanymi wariantami, szczegółowymi parametrami proponowanych rozwiązań i analizują pod kątem skuteczności ekonomicznej, społecznej i środowiskowej. W ramach prac analitycznych wykorzystano także wyniki ankietyzacji i spostrzeżenia przedstawicieli JST zebrane w trakcie dotychczasowych spotkań. Szczegółowe ustalenia zostaną przedstawione na drugiej eksperckiej konferencji z udziałem przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego (JST), organizacji ekologicznych i wszystkich zainteresowanych z terenów objętych projektem.